Có một vị “Thủ Tướng điện” trong lòng nhân dân Việt Nam

Cuốn sách “Nhân dân Vĩnh Long với Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt” vừa ấn hành tháng 11/2022

Ngày ấy chưa có tivi, chưa có radio, tôi là đứa trẻ học lớp 5 trường làng hẻo lánh. Con nhà nông, sinh ra trên đất thuần nông, chơi với các bạn cũng là xóm nông nên chúng tôi lạc hậu lắm. Rồi tôi đến trường nghe quý Thầy Cô bàn tán với nhau về vấn đề một công trình thế kỷ gì đó.... của đất nước ta mới có được từ sau ngày giải phóng.
Tôi lớn lên, đi học xa nhà, xa xóm nông, xa cánh đồng đầy ắp tiếng cười tuổi thơ. Đi học cũng sướng thật, được ở nhà xây tường gạch, ngủ giường tầng, có sẵn nước không phải bơm, điện thì chỉ cần đưa ngón tay vào “tạch” một cái là sáng trưng.
Ra trường, tôi không ngờ mình lại có duyên với ngành Điện lực, những tháng năm tuổi thơ làm gì biết mơ đến chữ “điện”. Nên tôi tìm hiểu nhiều hơn về lịch sử hình thành và phát triển của ngành Điện Việt Nam. Tình cờ, khi xem tài liệu tôi biết được nguồn điện miền Nam chúng ta có được hôm nay được xuất phát từ trái tim, khối óc của vị Cố Thủ tướng là người con ưu tú của quê hương Vĩnh Long.
 

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt thị sát đập tràn tại Nhà máy Thủy Điện Trị An năm 1985

Tôi rất hiếu kỳ và quyết tâm tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này. Được các đồng nghiệp hướng dẫn, tôi tìm đến những tài tiệu từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam, của Ngành Công Thương. Các tư liệu quý đó, bắt đầu lộ ra “Đường dây siêu cao áp 500kV Bắc - Nam” như một bản hùng ca làm “Bừng sáng đất phương Nam”.

Qua các tài liệu tôi được biết, đây là công trình với nhiều số "0" - "KHÔNG" kinh nghiệm, "KHÔNG" giàu có về tài chính và "KHÔNG" nhận được sự đồng thuận của tất cả. Tôi chợt nhớ đến năm lớp 5 và những lời bàn tán của Thầy Cô năm ấy; Là đây, công trình thế kỷ này, đến nay đã gần 30 năm rồi và nó còn nguyên giá trị của một quyết sách lớn.
Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, sinh ngày 23/11/1922 tại huyện Vũng Liêm tỉnh Vĩnh Long, tham gia cách mạng năm 16 tuổi, đứng vào hàng ngũ của Đảng cộng sản Đông Dương năm 18 tuổi. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt (Bác Sáu Dân) đã giữ những chức vụ quan trọng từ xã, huyện, miền, Sài Gòn và Trung ương Đảng.
Bác Sáu Dân là người chủ trì triển khai dự án đường dây điện siêu cao áp 500kV Bắc - Nam này, bởi "Nếu đưa điện vào miền Nam sẽ kích thích, góp phần phát triển kinh tế cả nước. Về mặt chính trị, đây sẽ là công trình được lòng dân vì Miền Nam đi trước về sau. Miền Bắc thì thừa điện, bán cho nước ngoài mà miền Nam thì đang thiếu, mình có tội lớn với đồng bào. Vì vậy đưa điện vào miền Nam là hợp lòng dân”.
 

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt tham gia họp giao ban tại Nhà máy Thủy Điện Trị An năm 1985
 

Dự án của Bác Sáu Dân vấp phải rất nhiều những ý kiến trái chiều của dư luận, bởi lúc này trên thế giới chưa có quốc gia nào làm được đều này, kể các các nước tiên tiến nhất. Bởi chiều dài lên đến 1.500 km, vượt qua bao nhiêu sông suối, đồi núi, đường bộ khó khăn và hiểm trở, những yếu tố về kỹ thuật không đảm bảo đúng tiêu chuẩn. Do đó, thực hiện dự án này là phiêu lưu, "đốt tiền của Nhà nước"; Nhưng Tướng Kiệt thì lại không, trong khi làm với cán bộ kỹ thuật Ban Quản lý dự án, lúc này là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Bác Sáu Dân quả quyết “Nhiệm vụ của cán bộ khoa học, kỹ thuật là chứng minh và chịu trách nhiệm về tính khả thi của công trình, những việc khác.... đã có Chính phủ lo”. Không chờ cho sự ngổn ngang của dư luận lắng xuống, với tinh thần nhìn thẳng, nói thật Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt nói “Ai ủng hộ thì đứng vào hàng ngũ, ai không ủng hộ thì đứng ra một bên”.
Từ những quyết tâm đó, dần dần thuyết phục được những người khó tính nhất, ngày 05/4/1992 Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt phát lệnh khởi công công trình. Đồng thời nêu cao quyết tâm “Việc xây dựng công trình điện rất tốn kém, khó khăn nhưng nhất định phải làm và làm bằng được vì sự nghiệp đổi mới đất nước, vì ấm no hạnh phúc của nhân dân”. Đồng thời Cố Thủ tướng cũng đã có trách nhiệm với quyết sách của mình trước Đảng, trước nhân dân “Cứ làm, nếu thất bại thì không đợi cách chức, tôi sẽ chủ động từ chức”. Đó là thời khắc “nổ phát súng” lệnh cho đội quân năng lượng tiến vào cuộc chinh phục thần thánh và kỳ vĩ.

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt cùng các chuyên gia tham Trạm Nhà Bè, công trình đồng bộ với Nhà Máy điện Phú Mỹ
 

Sau những lời “hùng hồn” đó và vì mệnh lệnh điện cho miền Nam, hàng trăm nghìn kỹ sư công nhân đào tạo từ chính quy, tại chỗ, nhân dân địa phương, quân đội, công an và cả voi đều đồng loạt ra quân. Lúc bấy giờ tất cả đều còn thô sơ và rất đơn giản, những người lao động ngày đêm san đường bạt núi để dựng lên những trụ điện sừng sững hiên ngang……. chân không giầy, đầu không mũ bảo hộ, không găng tay... nhưng đã làm nên một đại công trường hùng hục khắp ba miền. Còn đó những tàn dư của chiến tranh, hố bom, bom mìn sót lại, rừng thiêng nước độc … khiến không ít người đã đổ máu, hy sinh thân mình khi thực hiện công trình thế kỷ này.
Một công trình lớn được thi công ở một đất nước còn nghèo, tài chính và đội ngũ kỹ sư chưa hùng hậu, chưa có kinh nghiệm vì vậy mà Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt liên tục đi thăm công trường. Ông vào tận trụ điện xem tình hình anh em công nhân sinh hoạt ăn uống như thế nào? Điều kiện làm việc ra sao? Có những khó khăn gì? Cố Thủ tướng rất gần gũi với công nhân, do đó đã tạo nên tinh thần và môi trường làm việc rất khẩn trương và trách nhiệm.
Sau hơn 02 năm xây dựng thần tốc, đúng 19h07'59'' ngày 27/5/1994, dòng điện Bắc - Nam đã chính thức “lưu thông” trên toàn tuyến. Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt dường như không rời mắt khỏi sơ đồ dòng điện. Đó là giây phút lặng yên đến ngạt thở. Ông đã đặt cược sinh mệnh chính trị của mình vào công trình để đời này. Dòng điện lóe sáng, lưới điện hòa từ Thủy điện Hòa Bình (miền Bắc) đến trạm Phú Lâm (miền Nam), ông nhảy cẫng lên như trẻ thơ được quà. 
 

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt cùng các chuyên gia thăm phòng điều hành

Trong 730 ngày đêm xây dựng đại công trường lớn nhất, dài nhất trong lịch sử bấy giờ, gian nan vất vả không thể nói hết bằng lời, chỉ biết rằng hàng vạn con người đã làm việc bằng trái tim, tinh thần và ý chí sắt đá, một quyết tâm cao như đỉnh Trường Sơn hùng vĩ. Công trình gồm có 3.437 trụ điện tháp sắt đi qua 17 tỉnh thành, 07 lần vượt sông lớn và 17 lần vượt quốc lộ.

Sự thành công của công trình, những bước chân thần tốc của con lạc cháu hồng đã gói gọn công trình trong 02 năm khiến các chuyên gia trên thế giới nghiêng mình nể phục. Đường dây 500kV mạch 1 đã đặt nền móng cho ngành điện nước ta vươn đến mạch 2, mạch 3 sau này. Nhưng quan trọng hơn tất cả là nó đã chứng minh được quyết sách đúng đắn của con người dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm cộng với tinh thần đoàn kết, đã biến miền Nam từ “đói điện” trở nên mượt mà hơn bao giờ hết.
Công trình đường dây điện truyền tải siêu cao áp 500kV kéo dài từ Bắc vào Nam chính là “sợi dây vô hình”, nhưng cũng hết sức “bền chặt” nối liền hai miền Nam - Bắc. Là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng miền núi, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng nông thôn ở đồng bằng với các vùng khác trên cả nước.
 

(Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt cùng các chuyên gia thị sát thực tế hiện trường)

Đối với ngành Điện, đây là công trình đánh dấu sự chuyển hóa từ trạng thái lạc hậu sang trạng thái văn minh. Hiện đại hóa ngành điện, thống nhất ngành Điện, điều hòa hệ thống truyền tải từ Bắc vào Nam; kết nối liền hệ thống điện trong cả nước, giải quyết được bài toán thiếu điện ở khu vực miền Trung và miền Nam.

Ngành điện Việt Nam luôn nhớ mãi những công lao của Cố Thủ tướng, bởi ông đã giúp cho miền Nam có đủ nguồn điện để phát triển kinh tế xã hội. Đường dây siêu cao áp 500kV mạch 1 vận hành an toàn liên tục gần 30 năm qua, đến nay ngành điện Việt Nam đã triển khai mạch 2 và mạch 3 để mạch đường dây như một “cung đàn” trải đều theo chiều dài đất nước.
Ngành Điện và nhân dân miền Nam biết ơn vô hạn đến Cố Thủ tướng, nhờ những quyết sách “vượt Trường Sơn” đưa dòng điện cứu “cơn đói điện” từ năm 1994 đến nay. Mỗi tháng, ngành điện miền Nam cung cấp khoảng 7 tỷ 500 triệu KWh cho gần 9,1 triệu hộ dân trên địa bàn 21 tỉnh thành phía Nam phát triển kinh tế xã hội.

Về với Vĩnh Long, quê hương Cố Thủ tưởng Võ Văn Kiệt, Đảng bộ và quân dân tỉnh luôn tự hào bởi Vũng Liêm đã sinh ra một người con ưu tú cho đất nước, công lao của Bác Sáu Dân đã được thế giới ngưỡng mộ và ghi nhận, Bác đã đứng vào hàng ngũ những nhân kiệt của dân tộc.
 

Chân dung Cố Thủ tướng tại phòng Truyền thống của Tổng công ty Điện lực miền Nam

Đế đáp lại công lao to lớn đó, sau 30 năm tái lập tỉnh, Vĩnh Long đã có 100% xã phường có mạng lưới điện quốc gia, tỷ lệ hộ dân có điện phục vụ sản xuất - sinh hoạt đạt 99,95% (tăng 256,2% so năm 1992), 100% số xã nông thôn mới đạt tiêu chí số 4 về điện. Tổng số khách hàng đang bán điện là 334.199 (tăng 1.670,9% và gấp 16,7 lần so năm 1992), số khách hàng sử dụng điện ngoài sinh hoạt là 16.057.

Với tôi, dù không sinh ra và lớn lên tại Vĩnh Long nhưng nơi này đã là quê hương của tôi, là nơi tôi lao động và cống hiến. Bản thân tôi luôn tự hào bởi mảnh đất anh hùng sinh nhân kiệt, càng tự hào hơn mỗi lần nhắc đến Bác Sáu Dân, một con người không chỉ hết sức hết lòng với ngành Điện, mà hết sức hết lòng “yêu giống - thương nòi” đối với cả dân tộc Việt Nam anh hùng./.